Fourth Generation

23. Wander TUSHUIJSEN was born in July 1747 in Winterswijk. He was christened on 16 July 1747 in Winterswijk.¹ He died on 7 January 1801 at the age of 53 in Haarlo.¹³ Wander was buried on 13 January 1801 in Eibergen.⁵ He was a landbouwer op Hof te Haarlo (scholtengoed). He lived in 1780. Wander is op 11 april 1772 lidmaat geworden van de kerk in Geesteren. Op23 november 1779 kreeg hij een attest naar Amsterdam. Op 9 december 1779werd Wander als lidmaat ingeschreven van de Amsterdamse Gereformeerdekerk onder de naam Waander Grotens uit Geesteren. Hij woonde inAmsterdam eerst aan de Nieuwe Zijds Achterburgwal. Wander zal eerder inAmsterdam zijn aangekomen want in november 1778 trouwde hij al inAmsterdam.

Na een aantal jaren (waarschijnlijk in 1783) ging Wander met zijn gezinvan Amsterdam naar Haarlo en werd pachter en scholte op Hof te Haarlo.Deze boerderij is tot laat in de 18e eeuw in het bezit geweest van defamilie Van Limburg Stirum. Het was tot circa 1725 een pachtgoed van hetHuis Borculo. De familie van Limburg Stirum heeft het goed vermoedelijkonder zich gehouden en in 1777 verkocht aan mr. Falk en diensechtgenote. Op het Hof te Haarlo lag de verplichting jaarlijks eenbijdrage te leveren aan de Wisscherpacht, dat door het hof teEibergen/te Vaarwerk aan het kapittel van het Stift Vreden geleverdmoest worden (bron: Bennie te Vaarwerk).

De Heren van Wisch waren ook pachters en leenmannen van onder andere Hofte Vaarwerk tot circa 1800. De scholte was de bewoner van Hof teVaarwerk en was de belangrijkste hofhorige. In de praktijk haalde descholte jaarlijks de pacht in natura op bij ongeveer 60 boerderijen voorde zogenaamde Wisscherpacht, dat hij vervolgens afleverde in Vreden. Diepacht moesten de Heren van Wisch afdragen aan het kapittel te Vreden datviel onder het bisdom Münster.

Wander Groters werd in 1790 schuldig bevonden in het conflict metscholte Garrit te Vaarwerk in Eibergen, toen hij in 1788 bij WanderGroters de maatschepel graan op Hof te Haarlo wilde ophalen voor dejaarlijkse Wisscherpacht. Wander Groters wees hem aan waar demaatschepel graan lag, maar zei tegen Te Vaarwerk dat dat zomaar nietging, dat hij hem al zeven jaar had bedrogen en vervolgens dreigdeWander Groters hem over de koornkap te gooien (bloknr. 0135, Archief vande Heren van Borculo, inv.nr. 70, blz. 22).

Wander Groters werd ook genoemd op blz. 102 van het boek "De Hof teVaarwerk en zijn bewoners, 1188-1900" uit 2001 van B.H.M. te Vaarwerk inEibergen:
"Toen er in 1788-1789 een conflict ontstond met Waander Groters opScholtengoed in Haarlo over de levering van de Wisscherpacht gebruiktede scholte van Vaarwerk het maatschepel van het Stift Vreden om alledispuut te voorkomen." En op blz. 103: "Uit een bron die dateert uit1820 blijkt namelijk dat de scholte van Vaarwerk op Scholtengoed inHaarlo de lieden die hem moesten helpen met het inzamelen en het vervoervan de Wisscherpacht moest trakteren op een pannenkoek."

In het genoemde boek zijn vanaf blz. 95 ook de historische bijdragen vande individuele goederen aan de Wisscherpacht genoemd. Het Hof te Haarlo(scholtengoed) werd in een viertal inkomstenregisters genoemd:
- liber catenatus uit 1340:
curtis in Haerle: 4 molder rogge, 4 molder gerst. Tiende
- afschriften uit de 16e en de 17e eeuw:
Hoeff te Harle: 4 molder rogge, 4 molder gerst. Tiende van Wysch.
- notitieboek van de rentmeester van het kapittel Vreden uit 1583:
Hoff te Harle: 49 scheppel rogge, 49 scheppel gerst, kleine maat
- verpondingkohier uit 1646:
Scholt toe Haerle: 6 molder rogge en 6 molder gerst Wisserpacht.
- lijst van de Vredense rentmeester Ellerbeck voor de BocholterRentkammer:
Schulte Harlo: 24 schepel rogge Borculose maat, 1 schepel rogge Vredenseschoolmaat, 48 schepel gerst Borculose maat, 1 gans en 1 hoen.

Wander TUSHUIJSEN and Hendrika Cornelia DERKSEN had marriage banns published on 22 October 1778 in Amsterdam.¹⁴ Bij zijn ondertrouw werd hij Warnar Grooters uit Wenterswijk genoemd. Hendrika Cornelia DERKSEN was born about 1749 in Wilp.¹⁵ She died on 11 December 1823 at the age of 74 in Borculo nr. 123.¹⁶ She has reference number C.

Wander TUSHUIJSEN and Hendrika Cornelia DERKSEN-C had the following children:

57	i.	Elisabet GROOTERS was born in 1778 in Amsterdam. She was christened on 1 November 1778 in Amsterdam.17 Gedoopt door pastor Jacobus Tijken in de Oude Kerk. Haar ouders werdenWarner Grooter en Hendrikje Dersen genoemd. She died before 1780 at the age of 2. Elisabet was christened on 28 January 1780 in Amsterdam.18 Gedoopt door pastor Gerard Johan Nahuys in de Oude Kerk. Haar ouderswerden Wanderdt Groters en Henderica Cornelia Dersen genoemd. She was buried on 1 February 1780 in Amsterdam.5 "Kint Elisabeth vader Warnaar Grooters op De agterburgwal"
+58	ii.	Elisabet GROOTERS.
+59	iii.	Jan GROOTERS.
60	iv.	Thone GROOTERS was born on 21 June 1789 in Haarlo.1 He was christened on 28 June 1789 in Eibergen.1 He died on 19 August 1810 at the age of 21 in Haarlo.5 Thone was buried on 20 August 1810 in Eibergen.5